|
|
Prečista Krajinska
Photographer of Tourist Organization of Bar derivative work: VVVladimir [CC-BY-SA-3.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0)], via Wikimedia Commons
- X v.
 Manastir prečiste Krajinske (crkva Uspenja Bogorodice) u kojem je sahranjen dukljanski knez Vladimir, poslije prenošenja iz Prespe, 1019. godine. Jedno vrijeme je u njemu bilo sjedište Zetske mitropolije. Porušen je krajem XVI vijeka.
 Prečista Krajinska (varijanta
rekonstrukcije – sjeverni izgled)
- 970. (oko)rodjen Knez Duklje, Vladimir (970 - Prespa, 1016) zet makedonskog cara Samuila. Kao knez vladao Dukljom od oko 990 - 1016. Njegova se država prostirala od rijeke Bojane do Risna u Boki Kotorskoj, i izmedju Jadranskog mora i gornjeg toka rijeke Morače. Pokušao je sklopiti savez sa Vizantijom, protiv makedonskog cara Samuila.
Položaj Podgorja na karti oblasti kasnije proširene Kneževine Duklje (1050. godine)
[CC-BY-SA-3.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0)], via Wikimedia Commons
- 971. (do 972) u vezi sa događajima poslije osvajanja Srbije od strane Vizantije (u kasnije pisanom Barskom rodoslovu ili Ljetopisu popa Dukljanina) pominje se slovenska oblast Podgorje (lat. Submontana) sa svojim župama. Latinsko ime ove oblasti potiče od njenog geografskog položaja, posmatranog sa Primorja. Prostirala se od velikog Neretvinog luka i rijeke Rame, pa istočno, u pravcu pružanja Dinarskog sistema, do rijeke
Morače. Osim zapadnih župa Podgorja, u Barskom rodoslovu navode se Istočne župe, na području današnje Crne Gore: Onogošt (lat. Onogoste) kao najvažnija, Morača (lat. Moratia) Komernica (lat. Comerniza) i Piva. Sjeverno od Istočnih župa Podgorja nalazila se, po Barskom rodoslovu (po odlukama tzv. Sabora na Duvanjskom polju) sklavonija Srbija (Raška i Bosna, sa međusobnom granicom na rijeci Drini) a na jugu sklavonija Duklja. Srbija (lat. Surbia) se u Ljetopisu popa Dukljanina naziva Transmontanom ("Surbiam autem, quae et Transmontana dicitur").
Region Maritma (lat. Maritma regiones) je Primorje, koje su sačinjavale tri sklavonije: Hum, Travunija i Duklja. Podgorje se kao oblast ne pominje u drugim izvorima (osm još jednom, takodje u Ljetopisu popa Dukljanina, kod opisa dogadjaja iz tridesetih godina XII vijeka) pa njeno postojanje sa te strane nije potvrdjeno.
- X v. Podgorica, kao trg, podignut u Podluškoj župi, na njenoj granici sa Gorskom župom (odnosno "pod" Gorskom župom, na osnovu kojeg položaja je i dobila ime). Prve kuće sagradio je gospodar Gorske župe, župan Marko (po zapisu iz crkve sv. Ðorda, u Podgorici, sagradjenoj izmedju XI i XII vijeka).
 Prvobitni izgled Crkve Sv. Đorđa,
u Podgorici ( XI - XII vijek)-
975. vizantijski
car Jovan I Cimiskije vrši preseljenje velikog broja pavlićana, iz Male Azije u oblast Filipopolja) (Trakija) kasniji centar bogumilstva.
- 990. (krajem) dukljanski knez Vladimir u Konstantinopolj šalje izaslanike, koji do tamo nijesu uspjeli stići.
- 997.
 napad makedonskog cara Samuila na Duklju.
- 997. Bitka kod rijeke Bojane, izmedju Samuilovih makedonskih Slovena i Duklje kneza Vladimira. Poraz dukljanske vojske i zarobljavanje kneza Vladimira (njegovo utamničenje, na Samuilovom dvoru, u Prespi).
- 997. Spaljivanje grada Kotora od strane makedonskog cara Samuila.
 Nakon osvajanja Duklje, car Samuilo
je bezuspješno vršio opsadu
vizantijskog Ulcinja (998)
- 998. (poslije) ženidba kneza Duklje, Vladimira sa kćerkom cara Samuila, Kosarom. Povratak Vladimira u Duklju, kao vazalnog vladara (namjesnika) Duklje (sa dračkom oblašću).
- XI. v. (početak) Po nekim podacima, približno vrijeme izgradnje bunara , u blizini manastira Preciste Krajinske (crkva Uspenja Bogorodice) iz vremena dukljanskog kneza Vladimira. Bunar se i danas koristi od strane obližnjeg seockog stanovništva u Ostrosu.
- XI v. (najvjerovatnije) podignut benediktanski samostan u srednjovjekovnom trgu Sv. Srdju
, na obali rijeke Bojane (nedaleko od Skadra,u današnjoj Albaniji). Navodi se (samo kod popa Dukljanina) kao grobna crkva kraljeva Zete (Duklje) iz porodice Vojislavljevića (Mihaila, Bodina, Vladimira i Gradihne).
Predanja ga vezuju za imperatora Justinijana (527 - 565) ali je najvjerovatnije podignut kao benediktinski samostan, u XI vijeku.
Crkva je obnavljana: od srpske kraljice Jelene Anžujske (1288 - 1290) i kralja Milutina (1318). Poslije 1355. godine je pod kontrolom vlastelina Žarka, a zatim u državi Balšića. Osmanlijama predat od strane Mlečana, 24. januara 1479. godine (koji su ga opustošili i razrušili, krajem XVI vijeka).
-
XI vijek. Dalmacija: Gornja i Donja. Početak oživljavanja nekadašnjeg rimskog naziva za teritoriju Dalmacija, u primorskim gradovima nekadašnje Praevalitane (Praevalisa) i javljanje pojma dveju Dalmacija.
- XI v.
 Klobuk (pomen tvrđave) u župi Vrm (Korjenići).
- 1014.
 smrt Samuila, cara makedonskih Slovena.
- 1014. Radomir, car makedonskih Slovena i vrhovni vladar Duklje, do 1015.
- 1015. novi car makedonskih Slovena i vrhovni vladar Duklje, Vladislav (nasilno preuzeo vlast, ubistvom cara Radomira). Vladao do 1018.
 Prespa (tvrđava) mjesto zatočenja
dukljanskog kneza Vladimira 997. god.
i njegovog ubistva (1016)
Kasnije okovan, drveni krst kneza Vladimira
- 1016. (22. maj) smrt kneza Vladimira. Vladimir (vladao od: oko 990 - 1016) je bio knez Duklje, od (oko) 1000. godine, do smrti, 22. maja 1016. godine.
Na prevaru je ubijen, u Prespi, od strane kralja makedonskih Slovena, Vladislava (a po nagovoru Vizantije). Sahranjen je u Prespi, da bi njegova udovica Kosara poslije tri godine prenijela mošti u Duklju (crkva sv. Marije Krajinske, u Krajini, kod Skadarskog jezera). Vladimir je poštovan kao svetac. Godine 1215. njegove mošti su prenešene u Elbasan (Albanija) i sahranjene u crkvi njemu posvećenoj (izgradjena 1381, od strane albanskog feudalca, Karla Topije) o čemu svjedoči zapis na ovom hramu. Od 1995. svete mošti se nalaze u pravoslavnoj sabornoj crkvi, u Tirani.
- 1018. napad makedonske vojske na Duklju (i dračku oblast) i pogibija makedonskog cara Vladislava, kod Drača.
- 1018. (poslije) teritoriju makedonskog carstva zaposijeda Vizantija (car Vasilije II). Duklja ponovo pada pod vlast Vizantije.
- 1018. (poslije) osnivanje manje, dubrovačke vizantijske teme (utvrđeni grad sa bližom, lako kontrolisanom okolinom).
Travunijska župa Dračevica
By Bratislav (Own work) [CC-BY-SA-3.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0)], via Wikimedia Commons
- 1018. Dračevica, župa Travunije. Preko ove srpske župe je, 1018. godine, gospodar Travunije, knez Dragomir (stric ubijenog dukljanskog kneza Vladimira) prešao iz Travunije (preko Veriga) u istočni dio Boke Kotorske i zauzeo župe u vizantijskoj Duklji. Dragomiru je pružen otpor u romanskim primorskim gradovima, u kojima gradski patricijat (na koji se oslanjala Vizantija) nije željeo slovensku vlast. Dragomir je u zavjeri ubijen, od Kotorana, na ostrvu Sv. Gavrilo (Sv. Marko) kod Tivta, u crkvi arhanđela Gavrila.
- 1018. (prije) ujedinjenje Podgorja (vjerovatno njegovih istočnih župa) i Duklje, u vrijeme Petrislava (po Barskom rodoslovu) ali i slabljenje ovog odnosa nakon vizantijskog upada, poslije 1018. godine.
- 1018. Knez Duklje, Stefan Vojislav (u izvorima se pominje i kao Dobroslav) rodonačelnik dukljanske porodice Vojislavljevića, vlada do 1043. godine (dvadeset pet godina).Vlast je u Duklji preuzeo kao vizantijski vazal.
- 1019. Knjeginja Kosara prenosi mošti svog supruga, kneza Vladimira, iz Prespe u Duklju (crkva sv. Bogorodice Krajinske, u Krajini,kraj Skadarskog jezera).
 Vizantijske provincije (teme) i teme kao vazalne slovenske cjeline:
Kraljevina Hrvatska i kneževine Srbija, Duklja (izuzimajući romanske primorske gradove pod
punom carskom vlašću) Travunija, Zahumlje i Paganija - 1025. godine. 
Zlatni novac savladara, Vasilija II i
Konstantina VIII
[GFDL (http://www.gnu.org/copyleft/fdl.html) or CC-BY-SA-3.0-2.5-2.0-1.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0)], via Wikimedia Commons
- 1025. Car Vizantije, Konstantin VIII (960 - 15.11.1028) savladar sa bratom Vasilijem II "Bugaroubicom", od 976 - 1025, naslijedio je brata i smostalno vladao od 1025 - 1028. godine.
- 1028. Carica Vizantije, Zoja (oko 978 - umrla juna 1050) bila je vizantijska carica od 1028. do svoje smrti 1050. godine. Kćerka je Konstantina VIII (1025-1028) brata cara Vasilija II "Bugaroubice". Imala je sestre Eudokiju (zamonašila se) i Teodoru. Njen drugi muž, nekadašnji carigradski eparh, Jovan Agrir, nadjen je (aprila 1034) mrtav u kupatilu, a carica Zoja se potom , na protežiranje dvorskog evnuha Jovana Orfanotrapa, udala za njegovog brata Mihajla (car Mihajlo IV Paflagonac).
- 1034. Evnuh Jovan Orfanotraf (brat cara Mihajla IV, teško oboljelog od epilepsije) uvodi slovenskom narodu namete i poreze u novcu, umjesto dotadašnjeg naturalnog plaćanja i sprovodi otvorenu helenizaciju - što dovodi do niza pobuna Slovena u Vizantiji.
- 1035. ustanak kneza Vojislava, u Duklji. U avgustu je ustanak ugušen, a Vojislav zarobljen i kao talac odveden u Konstantinopolj. Duklja je ponovo bila u sastavu Vizantije.
- 1037. smrt slovenskog ohridskog arhiepiskopa, Jovana.
- 1037. slovenska autokefalna crkva, zamijenjena grčkom, što izaziva nove pobune slovenskog stanovništva.
- 1037. (ili početak 1038) novi ustanak kneza Vojislava u Duklji (nakon njegovog bjegstva iz Vizantije i skrivanja po planinskim oblastima kneževine). Vizantinska vojska u Duklji, pod komandom Teofila Erotika prinudjena je na povlačenje u Drač. Duklja je pod samostalnom upravom od strane kneza Vojislava.
- 1040. domaći naziv Zeta, za razliku od njenog vizantijskog i rimskog naziva - Duklja (Dioklitija). U pisanim izvorima pominje se kao Zeta (iz četrdesetih godina XI vijeka, u vezi sa djelovanjem kneza Vojislava) od strane Kevkamena (1080).
- 1040. slovenski ustanak u Pomoravlju, pod Petrom Deljanom. Ugušen do 1041.prije svega zbog nesloge vodja ustanka oko prvijenstva.
- 1040. Vizantinski brod, sa deset kentenara zlata Jovana Orfanotrafa (carevog brata) u oluji strada na obalama Ilirika. Dukljanski knez Vojislav plijeni zlato i taj dogadjaj je neposredan povod za novi rat Vizantije i Duklje.
- 1041. Bitka kod Vuranie (Zeta) izmedju Vizantije (vojska evnuha Georgija Provatasa, iz Drača ) i Duklje (Zete). Sinovi kneza Vojislava sačekali su Vizantince i stupili sa njima u borbu. Njihov otac je pristigao sa vojskom iz župe Crmnice i vizantinske snage su poražene. Vojskovodja Geogije Provatas se jedva spasio bjekstvom.
- 1041. (10. Decembar) smrt teško oboljelog vizantijskog cara Mihajla IV Paflagonca (umjesto koga je u stvari vladao njegov brat, Jovan Orfanotraf).
- 1041. nakon pobjede nad Vizantijom i smrti cara Mihajla IV, Duklja ima punu kontrolu nad svojom oblašću i počinje ugrožavti dio teritorije Vizantije (Rašku, Bosnu i Zahumlje) .
- 1042. Duklja podržava pobunjenike iz dračke teme.
Zlatni histamenon carica savladarki, Zoje i Teodore , iz 1042. godine
By PHGCOM (self-made, photographed at the MET) [GFDL (http://www.gnu.org/copyleft/fdl.html) or CC-BY-SA-3.0-2.5-2.0-1.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0)], via Wikimedia Commons
- 1042. (19. april) Carica Vizantije, Teodora (984 - poslije 31. avgusta 1056) vladala je kao savladarka svoje sestre Zoje, od 19. aprila do 11. juna 1042. godine (do Zojine udaje za Konstantina) a zatim samostalno, od 11. januara 1055. do smrti (nakon 31. avgusta 1056). Poslednji je predstavnik slavne makedonske dinastije.
- 1042. (11.06) vizantijski car Konstantin IX Monomah teći muž carice Zoje, vladao je do 1055. godine. Kao savladar, sa Zojom je vladao do njene smrti , 1050. godine. Uočljiv je začetak kulturne renesanse, ali i pad vojne moći Vizantije. Vojska Konstantina IX biće poražena u sukobu sa Dukljom (Zetom) koja je izvojevala samostalnost .
  Car Konstantin IX Monomah i carica Zoja,
čija je vojska poražena u Duklji
(Zeti) kneza Vojislava, 1042. godine
- 1042. Bitka kod Bara i nezavisnost Duklje. Bitka kod Bara (Bitka na Tuđemilskom polju ili bitka kod Sutormana) najvjerovatnije se odigrala 07.10.1042. godine (datum uzet za dan vojske Crne Gore) izmedju Vizantije (trupe iz Drača i susjednih tema, pomognute raškim županom, bosanskim banom i humskim knezom) i Duklje kneza Stefana Vojislava. Okončana je porazom vizantijskih snaga (poginulo sedam vizantijskih stratega -vojskovođa). Po podacima Ivana Skilice (XI vijek) vizantinskog hronicara, od ukupno 60000 Vizantinaca, poginulo je 40000. Kneževina Duklja stiče nezavisnost od Vizantije i širi vlast na Travuniju i Zahumlje. I vizantinski hroničar Jovan Zonara (XII vijek) opisuje ovu bitku kao "strahotnu pogibelj vizantijske vojske". Tom bitkom je okončana i stalna borba oko nadmoćnosti, izmedju Travunije i Duklje.
 Vizantijski oklop (X - XII vijek)
- 1042. Stefan Vojislav, knez nezavisne Duklje (Zete).
- 1042. Prvobitna država Zeta (Duklja) je osim Zete (u užem smislu) obuhvatala osvojenu Travuniju i Zahumlje, a kasnije i planinsku oblast (u Ljetopisu popa Dukljanina zvanu Podgorjem). U samoj Duklji ili Zeti (u užem smislu) župe su se, kao i pod vrhovnom vlašću Vizantije, dijelile na : jezerske, primorske i kontinentalne.
- Prapratna župa (današnji Mrkojevići, izmedju Ulcinja i Bara) je primorska župa, a pominje se u opisu dogadjaja poslije Barske bitke i povlačenja vizantijskog namjesnika Teofila Erotika preko potoka u toj oblasti. Bila je župa u državi Duklji u kojoj se pominje dvor Vojislavljevića. Po episkopu Mihajlu Davolskom (dodaci Skilicine hronike) pored kotorskog, dukljanski kralj Mihailo je imao dvor i u ovoj župi.U njoj je i sahranjen, u dvorskoj kapeli sv. Andrije.
- Barezi (jezerska župa u Duklji) sjeveroistocno od Skadra, pominje se u opisu podjele zemlje, poslije smrti dukljanskog kneza Vojislava (glava XXXIX Barskog rodoslova). U njoj se nalazio mali episkopski grad Balec (Balecium; Baleyo; Balleco; Ballesio; Baleyi; Balec).
Gorska župa
[Public domain], via Wikimedia Commons
- Gorska župa, kontinentalna, planinska i šumovita, kao jedna od devet župa Zete (Duklje) pominje se u glavi XXX Barskog rodoslova. Po zapisu iz X vijeka (crkva sv. Đordja, u Podgorici) prve kuće u trgu Podgorica (Podluška župa) podigao je gospodar Gorske župe, župan Marko. Mjesto Medun je (vjerovatno) bilo glavno utvrdjenje. Ovu župu (i njeno selo Golič) kasnije pominje i kralj Stefan Prvovjenčani, u svojoj povelji manastiru Žiči (1220. godine). Oblast slovenske Gorske župe bila je naseljena u antičko vrijeme (značajni arheološki lokaliteti na Zlatici, iz VI vijeka).
Luška župa
[CC-BY-SA-3.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0) or GFDL (http://www.gnu.org/copyleft/fdl.html)], via Wikimedia Commons
- Luška župa (Lusca) kao jedna od jezerskih župa Zete (Duklje) izmedju rijeka Morače i Sitnice (današnje Lješkopolje). Velje i Malo brdo čine granicu ove župe na sjeveru. Luška župa (Lusca; Luscha giopa) pominje se 1318. kao srednjovjekovna župa, na području dijela današnje opštine Podgorica. U XV vijeku se stanovnici ove župe nazivaju Lužanima (Luxeni; Luxani). Danas se polje na lijevoj obali Matiče zove Lužnice, a postoji i selo Lužane. Po lokalnoj tradiciji, predio Luške župe su naseljavali neslovenski Španji, koji su imali kult sv. Makabeja (kao i crkvu posvećenu ovom svecu) nepoznat kod kasnijeg slovenskog stanovništva.
- Podluška župa (Podlugiae) se kao jezerska prostirala od granice Lješkopolja do Skadarskog jezera. Dijelila se na Gornju i Donju, sa kasnije oformljenim mjestima: Žabljak, Tuzi i Podgorica, kao i starim slovenskim lokalitetom (svetilištem) Dajbaba (kao i brdom Dajbabska gora).
Župa Kupelnik
[Public domain], via Wikimedia Commons
- Kupelnik, kao jedna od jezerskih župa Zete (Duklje) pružala se od Skadarskog jezera (Hotskih virova) do planinskog vijenca na istoku (Mali Hoti) kao i u pravcu Skadra (oblast Vraka, rjecica Benuši). Sjedište župe je bilo na mjestu današnjeg sela Koplika, a sjeverno od njega Konstantin Porfirogenit pominje mjesto Gradac.
- Oblik (Obliquus) je spadala u jezerske župe Zete (Duklje) a u antičko vrijeme je bila poljoprivredno područje grada Svača. (Nekadašnja Krajina je predstavljala mjesto "locus", a ne oblast , kao danas. Obuhvatala je današnji Ostros ,Mali i Veliki, sa crkvom sv. Marije Krajinske (sada u ruševinama) i dvorom kneza Vladimira (čiji tragovi nijesu za sada uočeni).
- Crmnica (Cermeniza) je bile jezerska župa u Zeti (Duklji). Kasnije je ovj predio bila Crmnička nahija, a danas oblast Crmnica. Gotovo svi nazivi sela iz ove srednjovjekovne župe (pomenuti u povelji srpskog kralja Vladislava, 1248. godine) istovjetni su nazivima sela u današnjoj Crmnici.
Dukljanske župe: Grbalj i Kukeva (sa Budvom)
By Bratislav (Own work) [CC-BY-SA-3.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0)], via Wikimedia Commons
- Kukovo (Cuceva) sa Budvom, primorska je župa Zete (Duklje). Obuhvatala je grad Budvu (Buthua) srednjevjekovnog naziva Stari Grad ("Civitas Antiqua", obzirom da je jedan od rijetkih - koji nije uništen u toku seobe naroda). Pored samog utvrdjenog grada, župa je obuhvatala i njegov antički gradski distrikt. Ime ove stare slovenske župe se zadržalo u selu Kukuljevina, iznad manastira Podlastve.
Kasnije, u XI vijeku, Starim Gradom (Budvom) i župom , kao svojim neposrednim posjedom, upravljao je dukljanski princ Bodin.
- Grbalj (Gripuli; Grupuli - najzapadnija župa Duklje) pominje se u podjeli zemalja kneza Vojislava, poslije njegove smrti. Pripala je Gojislavu i Predomiru. Zbog blizine, ova je župa bila blisko vezana sa Travunijom (župa Dračevica) i sa najbližom dukljanskom župom Kukeva (sa Budvom).
- 1042. Dukljanaska okupacija cijele dračke oblasti, do rijeke Vojuše, a Vojislavljev sin, Mihailo, potpisuje sa Vizantijom mirovni ugovor. Mihailo dobija od cara visoku titulu protospatara..
- 1042. (1043) Zeta se pominje pod tim domaćim imenom, u izvještajima vezanim za Barsku bitku. Kasnije se Zeta (Zenta, Genta, Xenta) pominje češće i potiskuje naziv Duklja.
 
Šema ranofeudalne organizacije
u Duklji (Zeti)
-
1042. Utvrđeni grad Budva sa okolnom župom, data je na upravu Radoslavu (sinu dukljanskog kneza Vojislava).
- 1042. (poslije) Skadar (starije Scodra; mladje Scutarum ili Rosafa) se pominje kao rezidencija dukljanskih vladara, koji su tamo imali "dvor" i "tamnicu". Nalazio se u Skadarskom polju (po Barskom rodoslovu nazivanom "plantia civitatis Scodrinae") na uzvišenju izmedju rijeka Bojane, Kiri i Drimca.
- 1042. (poslije) zarobljavanje vizantijskog stratega teme Dubrovnik (Katakalona Klazomenskog) od strane zetskog (dukljanskog) kneza Vojislava i njegovo odvođenje u Ston.
- 1043. smrt dukljanskog (zetskog) kneza Vojislava. Sahranjen u dvorskoj kapeli, u župi Prapratna (dvorska kapela sv. Andrije). Imao je pet sinova: Gojislava, Radoslava, Mihaila, Saganeka i Predimira.
- 1043. (poslije, do 1046) Knjeginja Neda (Dominika) druga žena i udovica kneza Vojislava, vlada Dukljom sa sinovima, sve dok na tron nije stupio knez Mihailo, buduci kralj (po dubrovackom hroničaru, Jakovu Lukarevicu, iz djela "Obilni izvori iz dubrovackih anala" - 1605. godine). Takode, po narodnom predanju iz Crmnice, supruga kneza Vojislava se zvala Neda. U savladarstvu sa braćom i majkom, Mihailu su direktno potčinjene župe: Crmnica, Oblik i Prapratna, ali je priznavao vrhovno vladarsko pravo bratu Radoslavu i njegovim potomcima.
- 1046. Knez Duklje Mihailo (nakon što je tri godine vladao državom kao savladar sa majkom Nedom i braćom).Raskinuo je ugovor o pravu prvenstva vlasti sa bratom Radoslavom, uspijevši da zauzme presto - nakon smrti majke. Svom najstarijem sinu iz prvog braka, Vladimiru, daje na upravu Duklju. Oženivši se, drugi put, rodjakom vizantijskog cara Konstantina IX Monomaha, gajio je dobre odnose sa Vizantijom (do 1072). Mada će kasnije njegovi sinovi iz prvog braka, Bodin i i Vladimir - osvojiti Rašku, upravu nad njom će dati sinu iz drugog braka, Petrislavu. Mihailo ce vladati Dukljom do svoje smrti, kao kralj, 1081. godine.
 Kneževina Duklja (Zeta) i
okruženje, oko 1050. godine
- 1050. smrt vizantijske carice Zoje.
- 1052. patrijarh Mihailo Kerularije zatvara latinske hramove u Konstantinopolju.
- 1054. (16. jul) velika šizma (veliki raskol) izmedju Istočne i Zapadne hrišćanske crkve: kanonsko odvajanje i prekid liturgijske zajednice izmedju Carigradske i Rimske patrijaršije.
- 1055. (11. januar) smrt Konstantina IX Monomaha, vizantijskog cara.
- 1071. pad Barija. Vizantijski Bari osvojen od strane normanskog vojvode (od Kalabrije i Apulije) Roberta Gviskara. Romeji su protjerani iz južne Italije. Napadajući Benvento (posjed pape) 1076. godine, Normani će privremeno doći u sukob sa Grgurom VII.
- 1072. Raška (okupirana od princa Bodina, po naredbi oca, kralja Mihaila) sa svojim velikim županom po prvi put ulazi u sastav Duklje, ali upravu nad njom dobija Mihailov sin iz drugog braka, Petrislav.
Mjesto zatočenja zetskog princa Bodina,
u Konstantinopolju, 1072. godine
(u nekadašnjoj Crkvi Sv. Srđa i Vaha)
prije njegovog slanja u Antiohiju (Sirija)
Spider death (Own photo) [CC-BY-SA-3.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0)], via Wikimedia Commons
- 1072. ustanak makledonskih Slovena protiv Vizantije, pod Đorđem Vojtehom. Duklja im šalje pomoć od trista vojnika, pod princom Bodinom i vojskovođom Petrilom. U Prizrenu, ustanici Bodina "krunišu" za cara Petra, nakon čega postaje vodja ustanka. Bodin predvodi ustanike u Podunavlju i osvaja Vidin.
Doživljava poraz od vizantijske vojske (vojskovodja Saronitis) i biva zarobljen (kod Taona). Zatvoren je u Konstantinopolju (nekadašnja crkva sv. Srđa i Vaha) pa u Antiohiji (Sirija).
Antiohija (vizantijske zidine)
- 1072. (do 1075) Borbe Nićifora Vrijenija, vizantijskog duke u temi Drač (geografska oblast "Ilirik") - protiv ekspanzije Duklje i Hrvatske i njegovo osvajanje značajnijih utvrđenih mjesta.
Vidi još:
- 1073. (22. aprila) Grgur VII ("Hildebrand iz Soane") postaje papa.Preko biskupa Petra, dukljansko-barskog crkvenog poglavara, ima komunikaciju sa kraljem Duklje (Zete) Mihailom Vojislavljevićem. Od 1075. sukobio se sa carem Svetog rimskog carstva, Henrikom IV.
- 1076. naziv Ulcini (Ulcinj) po papskoj buli.
- 1078. bjekstvo Konstantina Bodina iz zarobljeništva u Antiohiji (Sirija). Koristeći velike meteže u Vizantiji (zbacivanje cara Mihjaila) plaćenici su u Antiohiji uspjeli osloboditi zatočenog kraljevića Bodina.
- 1078. titulisanje kralja Mihaila. Papa Grgur VII, u svom pismu iz januara 1078. godine, dukljanskog kralja Mihaila Vojislavljevića (oko 1050-1081) tiuliše kao kralja Slovena (Michaeli Sclavorum Regi).
Ovim titulisanjem Grgur VII uvažava njegovu kraljevsku titulu, koju je ovaj koristio i prije nego je od Rima zatražio zvanično priznanje (vrijeme kada su Vojislavljevici počeli koristiti kraljevsku titulu, ne može se tacno utvrditi).
Kraljevina Zeta (Duklja) se dijelila na četri pokrajine. Tri su pomorske (primorske; lat. "Marittima regio") i to: Travunija, Zahumlje i Zeta (u užem smislu) dok je četvrta Podgorje (koje pominje samo Dukljanin, kao planinsko zaleđe, sa župama). Pomorje je uključivalo i Trebinje.
 Kraljevina Duklja
(Zeta) oko 1080. godine
- 1078. (oko) Konstantin Bodin u Duklji dobija na upravu župe: Grbalj i Kukeva, sa Starim Gradom (Budva). Ovo je područje bilo izuzetno značajno u ondašnjoj dukljanskoj (zetskoj) državi.
- 1080. (prije) natpis kralja Mihaila Vojislavljevića u starom Stonu: "Ja Mihailo snažno smirujem i vladam nad svim rimskim gradovima".
-
XI vijek (druga polovina) Svjetovna (javna) kancelarija i dvorska kancelarija Vojislavljevića, u Kotoru, sa upotrebom mjesnog (slovenskog) govornog i latinskog jezika (potrebe opštenje sa Rimom). Prvi poznati notar latinske kancelarije, bio je episkop Ursacije (Usarcius episcopus) a prva poznata isprava ove kancelarije je iz 1124. godine.
- 1080. Argiric, vođa normanske stranke u Bariju, posjećuje u Zeti (Duklji) kralja Mihaila i svoju kćerku, normansku vlastelinku Jakvintu će udati za princa Bodina.
- 1081. (sigurno prije 1085) smrt kralja Mihajla. Sahranjen je u Manastiru sv. Srđa i Vakha, na Bojani.
- 1081. Aleksije I Komnin (1048 - 1118) vizantijski car do 1118. godine. Započeo vojnu, finansijsku i teritorijalnu obnovu Vizantije, kao i progone bogumila i pavlićana. Pored Seldžuka, Pečenjeza i Kumana, ratovao je sa nadirućim Normanima Roberta Gviskara, od 1081 - 1085. godine (kada su se ovi povukli u Italiju, zbog sukoba sa Svetim rimskim carstvom).
- 1081. Iskrcavanje Normana u Valoni (vizantijska Dračka tema).
 
Rekonstrukcija izgleda "normanskog" štita (na reversu ga drži sveti Georgije) sa pečata sina kralja Bodina - princa (kneza) Đorđa Bodinovića
(prije 1114. godine).
- 1081. (18. oktobar) Bitka kod Drača. Normani (vojvode R. Gviskara) nanose težak poraz Vizantiji (Aleksija I Komnina).
Princ Bodin, kao nasljednik dukljanskog (zetskog) prijestola, na strani cara Vizantije Aleksija I Komnina kao ugovorni saveznik, bio je prisutan sa svojom vojskom, ali se nije upustio u direktni, odlučujući napad na ulogorene Normane (brzopleto iniciran od strane mlađih oficira u vizantijskoj vojsci, uprkos protivljenju komandanta Drača i iskusnijih zapovjednika). Procijenivši da po povlačenju vizantinskih maloazijskih ("turskih") snaga Aleksije I gubi bitku, Bodin se sa vojskom povukao u Zetu (Duklju).
- 1082. pad vizantijskog Krfa i Drača u ruke Normana (vojvode R. Gviskara).
- 1082. sukobi Bodina sa stricem Radoslavom, oko prijestola. Poraz Radoslava i njegovo protjerivanje u Travuniju. Nakon sukoba Bodina sa Radoslavljevim sinom, knezom Branislavom, dolazi do izmirenje posredstvom barskog biskupa Petra.
1082. krunisan Kralj Duklje, Konstantin Bodin. Koristio borbe izmedju Vizantije i Normana. U njegovo vrijeme, država Duklja je najmoćnija medju južnoslovenskim državama. Često dolazi u sukobe sa Dubrovnikom, zbog prihvatanja njegovih progonjenih rođaka. Vladao je do 1108.godine.
 Dio graničnih oblasti Duklje,
prije širenja na Srbiju i Bosnu
- 1083. Pohodi kralja Bodina na Rašku i Bosnu.
- 1083. Širenje teritorije Kraljevine Duklje. U njen sastav , pored Zete (Duklje) u užem smislu, ulaze: Raška, Bosna, Hrvatska do rijeke Cetine, Travunija, Zahumlje (Hum) i sjeverna Albanija. To je najveći uspon i proširenje ove države.
- 1083. Župani Vukan i Marko, kao prvi Bodinovi namjesnici u dukljanskoj Raškoj.
- 1083. u dukljanskoj Bosni, kralj Bodin za namjesnika postavlja kneza Stevana.
- 1083. Veliki župan Vukan, kao samostalni namjesnik u Raškoj, postavljen je od strane kralja Duklje, Konstantina Bodina. Doveden je sa Bodinovog dvora i osnivač je raške dinastije Vukanovića
(ime dinastije je uslovno, navedeno od strane istoričara, u vezi sa prvim značajnim vladarom iz ove porodice). Vukan je rođen oko 1050. godine. Vladao je od 1083. do 1091. i od 1091- 1112. godine. Poslije smrti kralja Bodina,
miješa se u medjusobne borbe Vojislavljevića oko vlasti u Duklji (Zeti).
- 1083.(oko) Kralj Bodin od vizantijskog cara Aleksija I Komnina dobija titulu protosevasta. To je bilo novo vizantijsko dostojanstvo, a prvi stranac kome je dodijeljeno, mletački je dužd, nagrađen za pomoć protiv Normana. Zbog dobrih odnosa i saveza sa Dukljom, car Aleksije će kralja Bodina (početkom njegove vladavine) takođe nagraditi ovim visokim zvanjem.
- 1083. (1084) Olovni pečat kralja Bodina, sa početka njegove vladavine. Avers: poprsje Sv. Teodora sa kopljem i štitom. U središtu štita je biser sa širećim zracima. Revers: poprsje Sv. Đorđa, sa kopljem i izduženim štitom. Na licu i naličju pečata, natpis je na grčkom, po rekonstrukciji Žan-Klod Šenea:
"Konstantin, protosevast i eksusijast Duklje i Srbije".
(Pečat je pronađen u Arheološkom muzeju u Istanbulu. Javnosti je predstavljen 2008. godine)
 Bodinov pečat
- 1083. česti Bodinovi napadi na Normane.
- Kraj XI vijeka - naziv Latini. Od kraja XI vijeka u domaćim latinskim ispravama, Romani , kao starosjedioci latinskog jezika nazivaju se Latinima.
Papa Grgur VII
By Anonymous [Public domain], via Wikimedia Commons
- 1085. (25. maj) smrt pape Grgura VII,u Salernu, kao izgnanika iz Rima: nakon Normanske pljačke Rima (umiješali se u papin sukob sa carem Svetog rimskog carstva, Henrikom IV) Grgur VII je izgubio naklonost stanovništva i bio prinuđen da se skloni kod Normana.
- 1085. povlačenje Normana sa Balkanskog poluostrva, nakon poraza od Vizantije.
- 1085. kralj Bodin zauzima Drač i dračku teritoriju (po smrti Roberta Gviskarda) ali je morao ustupiti Vizantiji, koja je otpočela napad na Duklju (car Aleksej I Komnin).
- 1085 - 1089. Dukljanski kralj Bodin nije odustajao od stavljanja Drača pod svoju kontrolu. Poslije čestih Bodinovih napada, dolazi do carevog slanja jačih vizantijskih snaga u Drač, pod komandom novog namjesnika grada, velikog vojvode i carevog šuraka, Jovana Duke. U jednom žestokom sukobu Vizantijci su uspjeli da zarobe kralja Bodina.
- do 1089. oslobođenje kralja Bodina iz vizantijskog ropstva i njegov povratak na vlast u Kraljevini Duklji.
- 1089. (1. januara) potvrda Dukljansko-barske nadbiskupije i mitropolije od strane protivpape Klimenta III, kome se priklonio kralj Bodin.
Antipapa Kliment III naziva kralja Bodina "veleslavnim" („gloriosissimus“) a nadbiskupu barskome poručuje, 8. I 1089.: „Krst takođe neka nose pred tobom cijelom Dioklićanskom kraljevinom“ („per omnem regnum Dioclic“).
Barska nadbiskupija dobija sufraganstvo nad episkopijama: dukljanskom (barskom), kotorskom, ulcinjskom, svačkom, skadarskom, drivaskom, polatskom, srpskom, bosanskom i travunskom.
Bula pape Klimenta III
prvom barskom nadbiskupu Petru,
kojom mu potvrđuje titulu
- 1089. Petar, prvi barski nadbiskup. Petar (1064-1094) je prvi barski nadbiskup, ustoličen 1089. godine, za vrijeme dukljanskog kralja Bodina. Posrednik je u sporu izmedju kralja Bodina i njegovih rođaka.
 Duklja kralja Bodina i okruženje (1090)
Katedrala Svetog Đorđa u Baru (rekonstrukcija)
Derivative works - By Dudva [CC-BY-SA-3.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0)], via Wikimedia Commons
- 1089. Katedrala Svetog Đorđa, u Baru (prvi pomen: vezano za bulu pape Klimenta III, od 8. januara). Kasnija, turska vlast, pretvara je u Sultan Ahmedovu Džamiju, a Crnogorci, nakon osvajanja grada u njoj skladište municiju. Godine 1881 (21/22. januara) grom udara u zdanje i izazvavši eksploziju, ruši ga do temelja.
- 1090. Grimaldo, najstariji je po imenu poznati biskup iz Kotora.
- 1093. Prodor raške vojske velikog župana Vukana iz Kraljevine Duklje u Vizantiju i paljenje Lipljana. Od strane župana, ovo je pravdano stalnim upadima pograničnih garnizona vizantijske vojske na teritoriju Raške. Po neuspjelom pokušaju održavanja zaključenog mira, raška vojska je kod Zvečana potukla nove snage Aleksija I Komnina, pod komandom njegovog bratanca , Jovana Komnina. Vukan prodire u Vizantiju, pljačkajući okolinu Skoplja, Gornji i Donji Polog i okolinu Vranja.
- 1094. zaključen mir u Lipljanu, po novom prodoru vojske Aleksija I Komnina do granice sa Raškom (Kraljevina Duklja). Veliki raški župan Vukan predao Vizantijcima taoce, među kojima i svoje bratance.
- 1094. (20. jun) smrt prvog barskog nadbiskupa, Petra.
- 1095. (27. novembra) nakon konsultacija sa grofom Rajmondom IV Tuluškim, rimski papa Urban II (1035 - 1099) i biskupi, na crkvenom saboru u francuskom gradu Klermonu, pozivaju na Prvi krstaški rat, u cilju pomoći Vizantijskom carstvu u borbi protiv Turaka Seldžuka i otimanja Jerusalima i Svete zemlje iz ruku muslimana.
- 1096. grof Rajmond IV Tuluški (1042 - 1105) jedan od vodja Prvog krstaškog rata (sa najvećim ugledom i brojem vojnika) nakon što je krenuo iz Tuluza (oktobra mjeseca) na svom putu za Jerusalim prolazi preko Alpa, kroz sjevernu Italiju, a ostacima starog rimskog puta "kroz Esclavonie" (zemlje južnih Slovena). Po Vilimu Tirskom (pisao oko 1170) veliki problem su krstašima pravili stalni "pljačkaški" napadi domorodaca na slabo začelje velike kolone. Po savremeniku i učesniku pohoda, kapelanu žene Rejmonda Tuluškog, ti napadi nijesu bili pljačkaške, već političke prirode i izazvani su od strane dukljanskog (zetskog) kralja Bodina. Praćen zimom i gustom maglom , po "brdovitoj i pustoj zemlji slabih puteva" (Dinarski planinski predio duž obale Jadranskog mora) Rejmond je sigao u Kraljevinu Duklju (Zeta) i prešao Risanski zaliv , danas Boka Kotorska.
U Skadru je Rajmond prijateljski dočekan od kralja Slovena (aupres du roi des Esclavons) Bodina Vojislavljevića (sa kojim se bratimi) a potom sa vojskom odlazi za Drač. Starim rimskim putem "Via Egnatia" preko albanskih planina, Ohridskog jezera, Bitolja, Vodena, Soluna i Sera, Rejmondovi krstaši su došli do Konstantinopolja.
 Prvi krstaški rat i prolaz grofa Rajmonda Tuluškog kroz Duklju (Zetu) 
Ostrvo Sveti Nikola, kod Budve
By Bratislav T (Own work) [CC BY-SA 3.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0) or GFDL (http://www.gnu.org/copyleft/fdl.html)], via Wikimedia Commons
- 1096. (do 1097) podignuta je mala katolička crkva sv. Nikole, na ostrvu Školju (Sveti Nikola) kod Budve. Po predanju je sagradjena u vrijeme I krstaškog rata. Dok je francuska krstaška vojska (grofa Rajmonda IV Tuluškog) na svom putu kroz Duklju, prema Skadru (gdje ih je očekivao kralj Bodin) logorovala u Budvanskom polju (zaledju današnje Slovenske plaže) zahvatila ih je smrtonosna epidemija. Mrtve krstaše su čamcima odvozili na obližnje ostrvo i pokpavali ih oko crkve sv. Nikole. Ova je crkvica ucrtana i na gravurama mletačkih mapa iz XVI vijeka. I stari Budvani su (nakon zabrane ukopavanja pored crkava u gradskom jezgru) jedno vrijeme sahranjivani na ostrvu Školju (Sveti Nikola) od 1820 do 1836. godine, a nakon toga u mjestu Blato, ispod brda Spas (crkva sv. Luke).
- 1099. završetak Prvog krstaškog rata.
Crkva Sv. Tome, Kuti (H. Novi)
- XI v. Crkvu sv. Tome (u Kutima) u tadašnjoj travunijskoj župi Dračevici, podigao je nepoznati ktitor. Freske se hipotetički datiraju u kraj XI i pocetak XII vijeka.
 Parapetna ploča iz Crkve Sv. Tome (župa Dračevica)
- XI v. u Kotoru se , po nekim autorima, kuje bakarni novac, folar. Najstariji kotorski folar ima na aversu lik sv. Tripuna, a na reversu gradsku kulu sa natpisom "KATARI CIVITAS". Kasnije, pod Mlečanima i Ugarima, kotorski novac zadržava na aversu lik zaštitnika grada.
- XI v. (kraj) unutrašnji sukobi u Duklji i rat sa Dubrovnikom. Kralj Bodin se sukobljava sa bratom od strica, Branislavom, kao i njegovim sinovima: Predihnom, Petrislavom, Gradihnom, Tvrdislavom, Dragilom, Dragihnom i Grubešom. Bodin zarobljava Branislava koji biva zatočen u skadarskoj tamnici. Nakon što se Branislavljeva rodbina sklonila u Dubrovnik, kralj Bodin je zaratio sa gradom.
-
XII vijek. Pojava fabrika hartije u Evropi (Italija, Francuska) tzv. "papirnih mlinova". U balkanske srednjovjekovne države, papir se uvozio iz Italije. Za razliku od skupog pergamenta, na hartiji nijesu pisane knjige i važne povelje, već samo ono što se nije dugo čuvalo.
- XII v. čitava Boka se od ilirskog perioda do ovog vijeka nazivala Risanski zaliv (Riznikos kolpos; Sinus Risonicus).
-
1100. povelja kralja Bodina o poklonu crkve Sv. Martina benediktincima.
 Kraljevina Duklja (Zeta)
za vrijeme Bodina
- 1104. pad Dubrovnika pod vlast Duklje. Namjesnik Duklje u Bosni, knez Stevan, opsijedao je i osvojio Dubrovnik, protjeravši iz njega odbjegle rodjake svog kralja. Bodin u Dubrovniku podiže tvrdjavu, koju ubrzo predaje Dubrovčanima.
- 1108. Smrt kralja Bodina Vojislavljevića. Sahranjen u manastiru sv. Srdja i Vakha, pored rijeke Bojane.
- 1108. Sukobi između nasljednika kralja Bodina Vojislavljevića i opadanje moci Duklje, trajaće od 1108. do 1143. kada će Duklja, nakon kraljevine, postati vazalna kneževina u odnosu na Vizantiju, sa knezom Radoslavom Vojislavljevićem (poslednjim vladarom iz ove dinastije).
-
1108. Po smrti kralja Bodina i prestanku prevlasti Zete (Duklje) nad Srbijom, centar srpske države se postepeno prebacuje sa zapada na istok, odnosno iz "prvobitne Srbije" (pedio u istočnom Podgorju) u Rašku.
- 1108. (poslije) Širenje uticaja velikog raškog župana Vukana u Kraljevini Duklji i njegovo miješanje u dinastičke borbe.
- 1108. Kralj Mihajlo II (Bodina) Vojislavljević, svrgnut je sa dukljanskog trona ubrzo poslije krunisanja, od strane Dobroslava (polubrata kralja Bodina).
- 1108. Kralj Dobroslav (Mihaila) Vojislavljević, od majke vizantijske princeze, bio je polubrat kralja Bodina i kratko je vladao Dukljom (do poraza od raškog župana Vukana i pretendenta na presto, Kočapera, sina Radoslava Vojislavljevića).
- 1108. (poslije) Bitka na rijeci Morači. Poraz dukljanskog kralja Dobroslava Vojislavljevića u napadu raškog župana Vukana i njegovo zbacivanje sa vlasti. Raška vojska sa Vojislavom i Kočoperom (Radoslava) Vojislavljevićem zauzima Duklju. Kočoper se ipak povukao iz Duklje u Zahumlje, gdje je i umro.
- 1108. (poslije) Kralj Vladimir Vojislavljević,vlada Zetom (Dukljom) do 1114. godine (ubijen trovanjem).Kao eksponent raške struje, postavljen je na presto Duklje od strane raškog župana Vukana (nakon Bitke na rijeci Morači i svrgavanja Dobroslava). Bio je oženjen kćerkom raškog župana. Po puštanju iz raške tamnice, bivši kralj Dobroslav je od strane kralja Vladimira zatočen u Skadru i oslijepljen. Umro je u manastiru sv. Srdja i Vakha, na rijeci Bojani.
- 1110. (oko) Sergej, nadbiskup barski.
- 1112. (ili 1115) smrt velikog raškog župana Vukana.
Borbe između njegovih nasljednika ("Vukanovića") za upravu u Raškoj. Jedan od učesnika ovih sukoba, Zavida (po ženskoj liniji srodnik Vojislavljevića) prinuđen je da se skloni sa porodicom, iz Raške u Zetu (gdje će mu se roditi najmlađi sin, Stefan Nemanja).
- 1112. Veliki raški župan, Uroš I Vukanović (1112 - oko 1145). Uveo je , izmedju ostalog, Rašku u međunarodnu politiku i udario osnov budućem raskidanju vazalnog odnosa sa Vizantijom.
- 1113. (oko) rodjen Stefan Nemanja (od oca Zavide) u oblasti Ribnice (područje današnje opštine Podgorica) u Kraljevini Duklji (Zeti). Po mišljenju nekih autora, Nemanja se rodio u Spužu, ili zaklonitoj Martinickoj gradini (skloništu stanovnika Duklje prilikom provale Avara, 517. godine kao i u vrijeme Samuilove najezde 990. godine).Kršten je po rimokatoličkom obredu (tada preovladjujućem u Zeti). Njegov otac Zavida, prognanik iz Raške ( gradjanski rat oko nasljedja) našao je utočište kod rodjaka (po ženskoj liniji) Vojislavljevića, vladara Zete.
 Pečat princa (kasnijeg kralja) Đorđa (Bodinovića) Vojislavljevića
- 1114. (prije) pečat princa (kneza) Đorđa Bodinovića (Vojislavljevića) sina kralja Duklje (Zete) Bodina, potiče iz vremena kada on još nije bio vladar. Predstavljen je javnosti 1938. godine. Na aversu je grčki natpis: "Geor(gius) regis Bodini fili" (Knez Đorđe Bodinov sin). Na reversu je prikazan Sv.Đorđe, koji u ruci drži "normanski" tip štita.
- 1114. Kralj Ðorde (Bodina) Vojislavljević (vladao je Dukljom u dva navrata: 1114-1118 i 1125-1131). Sa majkom Jakvintom se suprostavio raškom uticaju u Duklji. Nakon trovanja prethodnog kralja (Vladimira) namjeravao je likvidirati i ostale rodjake - pretendente na presto (sinove kneza Branislava) ali su oni pobjegli u Drač (kod strica Gojislava).
- 1114. povelja sudije Grda (rođak dukljanskog kralja Đorđa) kojom dosuđuje crkvu Sv. Martina benediktincima.
- 1118. smrt kralja Vladimira Vojislavljevića, unuka kralja Mihaila: otrovan je na dvoru od strane normanke Jakvinte (udovica kralja Bodina) i njenog sina Đorđa Vojislavljevića.
- 1118. Jovan II Komnin (1087 - 1143) vizantijski car, do 1143. godine. Vjerovatno najveći vladar iz dinastije Komnina, skršio je pobunu raškog velikog župana Uroša I (1129) koji je (kao saveznik Ugarske) spalio vizantijsko utvrđenje Ras.
1118. napad Vizantije na Duklju. Vizantijska vojska (u kojoj su bili od kralja prebjegli Vojislavljevići) osvojila je Skadar i cijelu Duklju. Kraljica Jakvinta je zarobljena u Kotoru i poslata u Konstatinopolj, gdje je i umrla. Kralj Đorđe se sklonio u tvrdjavu Oblik, na Tarabošu, a zatim u Rašku, kod župana Vukana.
- 1118. Kralj Grubeša (Branislava) Vojislavljević, kao vizantijski štićenik, vladao je Dukljom (do 1125. godine) poslije poraza kralja Đorđa Vojislavljevića u sukobu sa Vizantijom.
- 1124. Benediktinska opatija sv. Arhandela Mihaila, na ostrvu Prevlaka, kod Tivta (prvo pominjanje). Kasnije se tu osniva zetska pravoslavna episkopija.
- 1124. pomen kotorskog rimokatoličkog biskupa Urascija.
1125. Bitka kod Bara. Od Vizantije zbačeni kralj Đorđe Vojislavljević,uz pomoc Raške (župana Uroša I) porazio je novog kralja Duklje, Grubešu Vojislavljevića (vladao od 1118-1125) i povratio vlast u državi.
- 1125. smrt kralja Duklje, Grubeše Vojislavljevića, u Bici kod Bara (ili je umro ubrzo nakon bitke).
- 1125. druga vladavina kralja Ðorda Vojislavljevića, do 1131. Povratio je vlast u Duklji, uz pomoc Raške, u bici kod grada Bara. U pocetku je vlast dijelio sa bracom poraženog kralja Grubeše Vojislavljevića: Draghinom i Dragilom.
- 1125. (poslije) Kralj Duklje, Ðorde, napada i osvaja Rašku,da bi iz zatočenistva izbavio svog saveznika - velikog župana raške, Uroša I (svrgnut od porodice). Plašeći se gubitka vlasti, okrenuo se ponovo protiv svojih rođaka. Zatvorio je u tamnicu Mihaila i Dragila Vojislavljevića, a Dragihna sa sinovima uspijeva da pobjegne u Vizantiju (Drač) gdje mu se iz Zahumlja pridružuje i brat Gradihna. Vizantija sa ovim odbjeglim Vojislavljevićima po drugi put pravi koaliciju.
- 1127. rat Vizantije i Ugarske.
- 1127. smrt raškog vlastelina Zavide. Zavida se kao istorijska ličnost pominje samo u po jednom zapisu ("Žitje svetog Simeona" kralja Stefana Prvovjenčanog) i natpisu (ktitorskom, u današnjem Bijelom Polju). Ime njegovog oca nije utvrđeno. Pored Nemanje (Stefan Nemanja) Zavida je imao još tri sina: Tihomira (kasnijeg velikog župana Raške) Stracimira (kasnije vladao oblašću oko Zapadne Morave) i Miroslava (kasnijeg kneza Zahumlja) kao i najmanje jednu kćerku.
- 1127. vraćanje (od rodbine zbačenog) Uroša I na velikožupanijski presto Raške, uz pomoc Ðođa, kralja Duklje.
- 1129. (poslije) zakljucen mir izmedju Vizantije i Ugarske.
- 1131. napad Vizantije na Duklju i osvajanje teritorije do Bara i Podgorice. Mada je kralj Đorđe Vojislavljević napao svoju bracu u tvrdjavi Oblik, povukao se nakon poraza u tvrdjavu Oblon. Vizantijska ofanziva protiv Duklje je nastavljena uz pomoć Raške. Kralj Duklje je zarobljen po padu tvrdjave Oblon i zatočen u Konstantinopolju, gdje je i umro.
- 1131. Oblun (Oblon) tvrđava - pominje se u dijelu "Barski rodoslov" kao "intravit in castellum, qui Obolon dicitur". Nalazio se na istočnom djelu obale Malog blata (pored Skadarskog jezera). U tvrđavi Oblun, po ovom djelu Vizantinci su zarobili kralja duklje, Đorđa Vojislavljevića.
- 1131. Kralj Gradihna (Branislava) Vojislavljević, poslednji je kralj Duklje. Vladao je do 1141. godine. Postavljen je od strane Vuzantije, nakon poraza kralja Djordja Vojislavljevića. Opisan je kao blag i milosrdan vladar. Sahranjen je u manastirskoj crkvi sv. Srdja i Vakha, na Bojani.
- 1141. katolička crkva sv. Sabe opata, u Budvi ( u neposrednoj blizini crkve Santa Maria in Punta). Na gravuri iz XVIII vijeka, na njoj se uocava mali zvonik, kojeg danas nema, a postoje i tragovi srednjovjekovnih fresaka. Ova crkva je služila i za bogosluženje pravoslavnih vjernika, iz Pobora, Maina i Paštrovića, koji su se u vrijeme Kandijskog rata sklonili u mletačku Budvu.
- 1141. smrt kralja Duklje, Gradihne Vojislavljevića.
- 1143. Manojlo I Komnin postaje car Vizantije. Vlada do 1180. godine.
- 1143. Knez Radoslav (Gradihne) Vojislavljević. Vizantijski car mu je kao vazalnom vladaru, uz potvrdu vlasti u Duklji, odobrio (umjesto dotadašnje kraljevske) samo titulu kneza. Dijelio je vlast sa braćom Jovanom i Vladimirom. Krajem njegove vladavine (ili ubrzo po smrti) raški veliki župan, Stefan Nemanja je u ratu sa Vizantijom privremeno zaposio Duklju i Neretljansku oblast, napadajući utvrđeni Kotor (1170 - 1172. godine, prije zarobljavanja od strane Manojla I Komnina).
 
Oprema vojnika, sa pločastim prsnim oklopom (freska sa kraja XII vijeka).
Prikaz Isusa Navina (Jošue) u Manastiru Osios Lukas) u Grčkoj.
See page for author [Public domain], via Wikimedia Commons
- 1143. Degradacija moći i ugleda dukljanske države. Duklja je sa knezom Radoslavom postala vazalna kneževina Vizantije (za cara Manojla Komnina).
- 1145. (oko) Veliki raški župan, Uroš II Primislav (ili Prvoslav) Vukanović (oko 1145- 1162). Poznat isključivo iz vizantijskoh izvora, koji opisuju pohode cara Manojla I Komnina protiv Raške i Ugarske, sredinom XII vijeka.
- 1149. kršenje vazalne pokornosti velikog raškog župana Uroša II prema centralnoj vlasti u Konstantinopolju, upadima u susjedne zemlje, takođe vizantijske vazale. Prvi napad vizantijske voske na rašku oblast Srbije i zauzimanje Rasa, Goliča i većeg broj utvrđenja.
- 1149. (oko) Dulcinium (Ulcignum, Dulcignum) nazivi za grad Ulcinj po sačuvanim dokumentima. Domaći nazivi za grad iz tog doba bili su: Locin i Ulocin.
 Mač iz XII vijeka (Muzej u Pljevljima)
- 1150 (krajem jeseni) Bitka na rijeci Tari, u sklopu novog pohoda Vizantije protiv nepokornog raškog velikog župana Uroša II Primislava, vođena je između vojske cara Manojla I Komnina (koji lično učestvuje) i združenih srpsko-ugarskih snaga. Nakon poraza srpsko-ugarske vojske, koja se iz daljeg okršaja povukla po saglasnosti samog Manojla I, Srbija (Raška) se ponovo, kao vazalna oblast, potčinjava Vizantiji.
-
1151. Dux (riječ latinskog porijekla; domaći naziv - duka ; prvo pominjanje naziva titule u dukljanskoj povelji - lokrumskom manastiru). Ima značenje: gospodar, vladar, knez, namjesnik ... Odgovara grčkom "arhont".
- XII v. (druga polovina) “Knez” (početak upotrebe ove titule za razne državne upravnike, na prostoru Duklje, Raške i Humske zemlje). Titulu Velikog kneza je nosio Mihailo Vojislavljević, kao vladar u Duklji, pod vrhovnom vlašću Vizantije. Za razliku od stare slovenske nasljedne titule župana, titula kneza se u to vrijeme dobijala od vladara. Kao vladarev namjesnik, knez je imao zadatak uprave na određenom dijelu državne teritorije (uz ovu titulu je uvijek išlo određivanje neke nadležnosti).
Tako u zvanju “knez” postoje i razlike između “kneza zemlje” kao određene istorijske oblasti, kneza grada ili kneza kod vlaških (stočarskih) katuna. Titulu kneza –upravnika, dodjeljivao je i raški veliki župan, Stefan Nemanja, potom i kraljevi, kao vladari u srednjovjekovnoj Srbiji. Knez će kasnije postati nasljedna titula, u prvo vrijeme sa vladarevim dopuštenjem. Titulu kneza Mihaila Zavidovića, u Humskoj zemlji su naslijedili njegovi sinovi: Petar, Toljen i Andrija, da bi kasnije Petar i Andrija bili proglašeni i velikim kneževima (njihovi su sinovi rođenjem nasljeđivali samo titulu - župana).
 
Djelovi okovanog drvenog štita
Srednjovjekovne bojne sjekire
iz Srbije (Raške) i Zete
Pješadijski štit (XII, XIII i XIV vijek)
Mačevi pronađeni u rijeci Zeti ,
iz XII vijeka : 1. sječivo maca , oko
1100 - 1150 godine ; 2. mač , oko
1150 - 1250 godine; 3. oko 1175 - 1200 ;
4. sa natpisom "INGELRII" , oko 1100 - 1150.
godine i 5. oko 1100 -1200. godine
- 1162. Veliki raški župan Beloš Vukanović, postavljen je od strane cara Manojla I Komnina, nakon što se veliki župan Uroš II po drugi put odmetnuo od vizantijske vlasti. Raškom je vladao kratko. Zahvaljujući rodbinskim vezama, bio je palatin Kraljevine Madjarske i ban Hrvatske. Umro je prije 1198. u Ugarskoj.
- 1162. Veliki raški župan Desa Vukanović (1162-1165). Na upravu su mu od strane Vizantije za kratko bili dati Zeta i Trebinje (Travunija). Zbačen je sa prestola i zarobljen od Vizantije, zbog sumnje u lojalnost caru.
- 1163. Veliki raški župan, Tihomir Zavidović (1163-1166) iz sporedne grane porodice (Vukanović) od oca Zavide. Doveden je na vlast od strane Vizantije. Bio je najstariji brat Stefana Nemanje (knez ) Miroslava (knez Zahumlja) i Stracimira (knez oblasti oko Zapadne Morave).
- 1163. Knez Zahumlja, Miroslav Zavidović( bio na strani brata Tihomira Zavidovića u sukobu sa Stefanom Nemanjom, sve do njegove pogibije, 1170. pa prišao Nemanji, zadržavajući oblast Zahumlja na upravu). Stolovao je u Stonu. Osnovao je manastir sv. Petra, na Limu (danas u Bijelom Polju). Bio je oženjen sestrom bosanskog bana Kulina. Zamjerio se svojim ponašanjem papi i 1081. na sebe navukao prokletstvo papinog legata. Naime Miroslav je uzeo pod zaštitu neretljanske Kačiće, koji su kamenovanjem ubili splitskog biskupa Rajnerija (zadržavši kod sebe i biskupov novac) a ometao je i rad katedralnih sjedišta u svojoj oblasti. Opsjedao je Dubrovnik (oko 1184).
1165. (polovinom) neuspio pokušaj Stefana Nemanje da zbaci brata Tihomira sa vlasti u Raškoj.
- 1165. smrt ranije zbačenog velikog raškog župana, Dese (Vukanovića). Sahranjen je u crkvi na Trebinjskom polju (okolina Trebinja).
Veliki župan Stefan Nemanja
- 1165. (ili 1168) Veliki župan Raške, Stefan Nemanja (Svrgavanje Tihomira sa vlasti, od strane Stefana Nemanje i njegovo bjegstvo u Vuzantiju) Protjerivanje ostale braće, koji su bili na strani Tihomira. Sa tom titulom će vladati do zamonašenja.
- 1166. prvo pominjanje romaničke Crkve Sv. Mihaila, u sastavu benediktinske opatije, u Kotoru (kada je opat ove crkve, Petar, prisustvovao osvještanju kotorske Katedrale). Srušena je do druge polovine XIII vijeka, a na njenom mjestu nastala je manja, sadašnja romano-gotička crkva. Koliko je poznato, "crkva opata Petra" je druga građevena na tom mjestu. Njen se nastanak vezuje, najkasnije za XI vijek i bila je manja od ranije crkve (sa preromaničkim motivima) a većih dimenzija od kasnije nastale crkve (kraj XIV ili početak XV vijeka).
 Detalj romaničke ukrasne mermerne plastike
sa Crkve Sv. Mihaila (Kotor)
uzidane u kasniju Crkvu (sa kraja XIV vijeka)
- 1166. Katedrala svetog Tripuna, u Kotoru (trobrodna bazilika u romaničkom stilu) osvećena je 1166. godine. Kupola nad centralnim travejom, uklonjena poslije razornih zemljotresa u XVI vijeku. Dva zvonika su svoj današnji izgled dobila nakon zemljotresa 1667. godine, kada je katedrala pretrpjela velika oštećenja.
U njoj je sačuvana jedna strana cimborijuma , iz prvobitne crkve (IX vijek) sa preromanickim pleterom i lavovima. Sačuvani su visoki cimborijum i manji fragmenti fresaka iz XIV vijeka, koje su uradili tzv. "pictores graeci".
 Katedrala Sv. Tripuna u Kotoru (1166)
- 1167. Ugovor o miru, između Kotora i Omiša. (Samostalno nastupanje Kotora u spoljnopolitičkim odnosima).
- 1168. (do 1170. u jesen) Bitka kod Pantine (blizu Vučitrna) i pogibija zbačenog velikog župana Raške, Tihomira Zavidovića. Stefan Nemanja nanosi poraz bratu Tihomiru, pomognutom od vizantijske vojske. Nemanja prihvata vazalni odnos pod Vizantijom.
-
1168. prior Vito, pominje se na čelu vizantijskog grada Kotora (grad je vjerovatno bio i sjedište namjesnika za Dalmaciju i Duklju).
-
1168. nakon pobjede nad Ugarskom, Vizantija od teme Dalmacije obrazuje tri upravne jedinice: Kotor, Split i Drač.
- 1170. Rat Nemanje sa Vizantijom. Napad Raške na Zetu kralja Radoslava, vazala Vizantije (zaposjedanje djela Zete i Neretljanske oblasti). Od 1172. Stefan Nemanja je vršio udare na utvrdjeni Kotor. Nadjačan od vojske Manojla I Komnina, Stefan Nemanja će se naći u vizantijskom zatočenistvu, u Konstantinopolju. Vizantijski car vraća Stefanu Nemanji zvanje velikog župana Raške, ali i njegovoj braći daje na upravu pojedine oblasti : velikom knezu Miroslavu Zavidoviću, udionu oblast Zahumlja, a Stracimiru oblast oko Zapadne Morave.
- 1172. Barski nadbiskup, zadranin Grgur Grizogono, do 1196. godine. Nadbiskupski plašt je dobio od pape Aleksandra III. Tokom 1194. bio je svjedok u parnici izmedju templara i manastira sv. Kozme i Damjana. Smatra se autorom "Ljetopisa popa Dukljanina" ("Sclavorum Regnum", odnosno "Barskog rodoslova"). Po osvajanju Zete (Duklje) od strane Raške, papi se tužio na namete novog vladara, Stefana Nemanje. Umro je u Zadru.
- 1174. (oko) rodjen Rastko Nemanjić (sv. Sava) u daževackom kraju, na planini Goliji. U mladosti, kao najmladji sin velikog župana Stefana Nemanje, dobio na upravu Zahumlje, do 1190/1191. Pobjegao u Svetu goru, zamonavšivši se u ruskom manastiru sv. Pantelejmona.
- 1176. Bitka kod Miriokefalona i težak poraz Vizantije (Manojlo I Komnin) od Turaka Seldžuka.
Stari Bar i padine Rumije
By Marek K. Misztal (picture taken & uploaded by myself) [GFDL (http://www.gnu.org/copyleft/fdl.html), CC-BY-SA-3.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/) or CC BY 2.5 (http://creativecommons.org/licenses/by/2.5)], via Wikimedia Commons
- 1177. (do 1189) napisana hronika "Sclavorum Regnum" (pretpostavka). Poznata je kao "Barski rodoslov" i "Ljetopis popa Dukljanina". Glavni predmet djela je Duklja i njeno kraljevstvo, kao i odnosi sa susjedima.
Pisana je u vrijeme Radoslava (Gradihne) Vojislavljevića, kneza Duklje i Trebinja i njegovih savladara, braće Jovana i Vladimira, u periodu kada je dubrovačka nadbiskupija i mitropolija obnovila supermaciju nad dukljansko-barskom (od vremena Bodina sa sjedištem u Baru) sa čim se u Baru i Zeti nijesu mirili. Stoga se u djelu ukazuje na kraljevsku dukljansku tradiciju od starine, i na postojanje autonomne crkvene organizacije (sa centrom u Duklji) još u doba pokrštenja pristiglih Slovena. Pretpostavka je da je hroniku napisao barski biskup, zadranin Grgur Grizogono.
- 1180. smrt moćnog vizantijskog cara Manojla I Komnina.
 Širenje bogumilstva u Evropi,
od X - XV vijeka
- 1180. progoni bogumila u Raškoj. Nakon smrti vizantijskog cara Manojla, Raška Stefana Nemanje se priklanja uticaju pape Inocentija III, koji proganja bogumile po zapadnoj evropi (katarski krstaški rat).
Kotor
-
1180. Kotor je nezavisna republika, do 1185. godine, sa knezom na čelu (kraj dukljanskog perioda Kotora). Doba Nemanjića u Boki počeće nakon šest godina: od 1186 do 1371.
- 1181. Ugovor o miru, između Kotora i Dubrovnika. (Samostalno nastupanje Kotora u spoljnopolitičkim odnosima).
- 1183. (ili 1184) napad Raške na Duklju (Zetu) i Dubrovačku republiku. Stefan Nemanja direktno sa svojom vojskom napada Zetu, a njegova braća, knez Stracimir i knez Miroslav vrše napade na Dubrovnik.
- 1183. (ili 1184) osvajanje Bara od strane velikog srpskog župana, Stefana Nemanje. Protjerivanje vizantijske vojne posade iz utvrdjenog grada.
- 1186. Stefan Nemanja, veliki župan Raške, zauzima Zetu. Razaranje romanskih gradova pod upravom Vizantije (Danj, Sard, Skadar, Drivast, Svač, Ulcinj, Bar, Budva i Risan). Od primorskih gradova je poštedjen samo (do tada samostalna republika - grad) Kotor, u kojem je Nemanja smjestio svoj dvor.
-
1186. Đurađ, satnik velikog župana Stefana Nemanje,
u gradu Kotoru donosi odluke sa sudijama i Vijećem. Jedna od njih je i povlastica Crkvi Svetog Trifuna "...in tempore domini nostri Nemanne iupani Rasse".
- 1186. (27. septembra) okončanje rata izmedju Dubrovačke republike i Raške.
 Potpisi Nemanje i Miroslava
na povelji (1186)
- 1186.državno-crkveni sabor sazvan od strane Stefana Nemanje - protiv bogumila, održan je pred Petrovom crkvom, u Rasu (Raška).
- 1186. (oko) "Miroslavljevo jevandelje", nastalo najvjerovatnije u Kotoru, za potrebe crkve sv. Petra i Pavla, na Limu (danas u Bijelom Polju) po narudžbi velikog kneza Zahumlja, Miroslava Zavidovića (brata Stefana Nemanje).
- 1186. do 1371. Kotorska biskupija, pod Nemanjićima, ima jurisdikciju nad gotovo svim rimokatolicima u Srbiji.
- 1186. izgrađena glavna Crkva Uspenja presvete Bogorodice, u Manastiru Studenici. Priprata je dodata kasnije, oko 1230. godine (kralj Radoslav Nemanjić). Radovi su trajali od 1183. Svi radovi na Manastiru će biti završeni do proljeća 1196. godine.
|
|
.jpg
"Bitka kod Drača (mapa)")
